Ayhan DEMİR- Balkanlar’daki birçok ülke, sosyal ve ekonomik kalkınma yolunda, az veya çok ilerleme kaydediyorlar. Fakat Bosna Hersek, tüm iç ve dış baskılara rağmen, gerekli reformları bir türlü gerçekleştiremiyor.
Ülkedeki siyasi istikrarsızlığın, sosyal ve ekonomik durağanlığın en önemli sebebi, hiç tartışmasız, Dayton ‘Barış’ Antlaşması’dır. Dayton Anlaşması, savaşı durdurdu, silahları susturdu. Ancak sorunları dondurmaktan öte gidemedi. Hatta tüm idari mekanizmaları bloke etti.
Bölge ülkeleri, AB ve NATO üyelikleri konusunda önemli mesafeler kat ederken, içine düştüğü bu karmaşık siyasi yapıdan dolayı, Bosna-Hersek kısır siyasi çekişmelerle zaman kaybediyor.
‘Bağımsız bir cumhuriyet’ gibi hareket eden, sık sık ayrılıkçı söylemlere başvuran Bosna Sırp Cumhuriyeti Entitesi ve milliyetçi Hırvat partilerinin üçüncü entite kurulması yönündeki talepleri ise Bosna-Hersek’in birlik ve bütünlüğüne dair en büyük sorun olarak görülüyor.
Bosna Hersek’teki siyasi sorunlar ve yetki karmaşası, haliyle, ülke ekonomisini de olumsuz yönde etkiliyor. Gelir gider dengesini ayarlayamayan iş yerleri oldukça zor durumda. Her geçen gün artan işsizlik de, yüzde 50 seviyelerine ulaştı.
Böylesine bir kısır döngü ve zorlu şartlar altında, hiçbir siyasetçinin ya da siyasi partinin başarı şansı yok. Ancak biz yine de Bosna Hersek siyasetinde neler olduğuna bir göz atalım.
Hatırlayacaksınız: Bosna Hersek’te 3 Ekim 2010’da yapılan parlamento seçimlerinin ardından, devlet ve federasyon düzeyinde hükümet kurulması süreci yaklaşık 500 gün sürmüştü. 12 Ekim 2014 tarihinde yapılan son parlamento seçimlerinden sonra bu süre 6 aya kadar geriledi.
Bakir İzetbegoviç’in genel başkanlığını yaptığı Demokratik Eylem Partisi-SDA, Dragan Çoviç’in liderliğini yaptığı Hırvat Demokratik Birliği-HDZ ve Hırvat asıllı olmasına rağmen savaşta Boşnaklar’ın safında ülkesini savunan Jelyko Komşiç’in kurucusu olduğu Demokratik Cephe-DF, koalisyon hükümetinin kuruluşunda anlaştılar.
Koalisyonda, Mladen Bosiç liderliğindeki Sırp Demokratik Partisi-SDS, Mladen İvaniç liderliğindeki Demokratik İlerleme Partisi-PDP ve Dragan Çaviç liderliğindeki Halkın Demokratik Hareketi-NDP de küçük ortaklar olarak yer aldılar.
Devlet ve federasyon düzeyindeki hükümetler, Mart 2015’de güvenoyu aldılar. Ancak HDZ ve DF arasında yaşanan sorunlar sebebiyle, birkaç ay sonra işlemez hale geldi.
Ne derler bilirsiniz: Bir ipte iki cambaz oynamaz! İki Hırvat, bu koalisyona çok ağır geldi.
SDA, DF’in koalisyondan çekilmesiyle oluşan siyasal boşluğu, küçük partilerin desteğini alarak telafi etmeye çalıştı. Ancak bu birliktelik de kısa süre içerisinde dağıldı.
SDA için geriye kalan tek alternatif, medya patronu Fahrudin Radonçiç liderliğindeki, Daha İyi Bir Gelecek İçin İttifak Partisi-SBB idi.
SBB lideri Radonçiç’in, “ister iktidar ortağı olsun, ister muhalefette kalsın; SBB her şartta hükümetin reform gündemini destekleyecek” açıklaması, iki parti arasında bir görüşme zeminini oluşmasını sağladı.
SDA lideri Bakir İzetbegoviç de “SBB’nin iktidar koalisyonunun bir parçası olması gerektiğine inanıyor” açıklamasını yapınca, iki parti arasındaki koalisyon görüşmelerinin önü açılmış oldu.
SDA ile SBB arasındaki koalisyon görüşmelerinde, Bosna Sırp Cumhuriyeti’nde yapılmak istenen referandum, Bosna dilinin varlığının inkarı, ayrımcılık ve Bosna Hersek Bakanlar Kurulu ve Bosna Hersek Federasyonu Entitesi’nin çalışmasına ilişkin konuların yer aldığı birçok mesele müzakere edildi.
SDA ve SBB arasındaki görüşmeler neticesinde, öncelikle Boşnak ve Hırvatların yoğun olarak yaşadıkları bölgeleri kapsayan Bosna Hersek Federasyonu entitesi, daha sonra kanton ve mümkünse devlet düzeyinde, koalisyon tesis etmek için uzlaşı sağlandı.
SDA, SBB ve HDZ arasındaki Bosna Hersek Federasyonu Entitesi Hükümetine, Demokratik Etkinlik Partisi A-sda ve Bosna-Hersek İçin Partisi-ZaBiH de küçük ortak olarak katılacaklar.
Bu uzlaşı, federasyon düzeyinden kanton ve devlet düzeyine de taşınır ve uzun soluklu olursa, Bosna Hersek’in önünün açılmasına vesile olabilir.Aksi halde kaybeden, sadece SDA ve SBB değil, tüm Bosna Hersek olacaktır.
Yeni Akit, ayhan_demir@hotmail.com
