İleri Araştırmalar Enstitüsü (GAP) tarafından 23 Kasım Çarşamba günü yayınlanan bir çalışma, şu anda Afganistan’daki yabancı üstlenici firmalar ve uluslararası örgütler için çalışan 2 bin 200’den fazla Kosovalı’nın her yıl 42 milyon avroluk işçi dövizi gönderdiğini ortaya koydu.
Uzmanlara göre, daha çok Batı Avrupa’da yaşayan diaspora, pek çok Kosovalı aile için önemli bir gelir kaynağı olmaya devam ediyor.
Ekonomist Edita Krasniki SETimes‘a verdiği demeçte, diasporanın şu anda daha geniş anlamda ulusal ekonomiye odaklanmadığını söyledi.
Krasniki, “Başlıca amaçları Kosova’daki ailelerini desteklemek, ki bu da [ülkedeki] yoksulluk seviyesinin düşmesine katkıda bulunuyor.” dedi.
Ekonomist, Kosova’nın gurbetçi yatırımlarına özel bir yatırım fonuna sahip olmadığını belirtiyor.
Krasniki, “Ermenistan gibi br çok ülke, yurtdışında yaşayan Kosovalılardan gelen yatırım kaynaklarını bir araya toplamanın bir aracı olarak yatırım fonları oluşturmuştur ve bu da ülkenin toplam yatırımlarını artırmanın yanı sıra Kosova’nın yurtdışında yaşayan vatandaşlarına yönelik sağlam politikalara sahip olmasını sağlayacak bir şeydir.” dedi.
Balkan Politika Enstitüsü (IPOL) idari müdürü Seb Bitiki SETimes‘a verdiği demeçte, ülkenin GSYİH’sının yaklaşık %15’inin işçi dövizlerine dayandığını söyledi.
Bitiki, “İşçi dövizleri olmasa, Kosovalıların istatistiklerin gösterdiği üzere kişi başına düşen gelir ve GSYİH’dan yüksek olan yaşam tarzlarını sürdürmeleri imkansız olurdu.” dedi.
Bitiki, mali kriz işçi dövizlerine etki etse de, krizin sona erdiği ülkelerde yaşayanları daha güzel günlerin beklediğini de ekliyor.
Bitiki, “Küresel mali kriz işçi dövizlerine etki etti, fakat bu durum artık sona erdi. Etkisi, Kosovalı gubetçilerin yaşadığı ülkelerde inşaat sektörünün zarar gördüğü krizin hemen sonrasında daha kuvvetli oldu. Almanya, İsviçre ve Avusturya gibi ülkelerin şu anda durumu iyi ve işçi dövizlerinin seviyesi de düşüş sonrasında yükseldi.” dedi.
Kosova-Alman Ekonomik Birliği başkanı Leke Gjonaj SETimes’a verdiği demeçte, yurtdışında yaşayan çoğu insanın Kosova’ya yatırım yapmaya hevesli olduğunu, ancak işe yeteri kadar elverişli bir ortam bulamadığını söyledi.
Gjonaj, “Kosova’da yatırım yapmak isteyen ve gidip yatırımlarını planlamaya kalkıştıklarında bürokratik işlemler yüzünden bunu yapamayan insanlardan bir çok şikayet alıyorum. Kosova’da şirket kurmak aylar sürüyor ve insanların zamanı yok.” dedi.
Gjonaj, hükümetin gurbetçi yatırımlarını cezbedecek politikaları uygulaması gerektiğini de sözlerine ekledi.
Gjonaj, “İşlemleri hızlandıracak daha iyi politikalar belirledikleri takdirde, pek çok insanın yatırım yapacağından eminim. Orada [Kosova’da] yatırım yapmak bizim çıkarımıza, çünkü paralar bizim işsiz ailelerimize gidiyor. Birisi bir sektöre yatırım yaparsa, aile fertlerimize ve başkalarına iş verebiliriz, onlar da para kazanır.” dedi.
Bitiki, diasporayı yatırıma çekmenin bir çok yolu olduğunu belirtiyor.
Bitiki, “Kosova’ya yollanan işçi dövizleri tüketimde kullanılıyor. Kosova’nın, bu paraları yatırım için kullanacak teşvikler yaratması gerekiyor. Bir çok şey yapılabilir. Örneğin, merkez ve yerel idareler diasporanın gönderdiği paralarla okul, su ve yol gibi kalkınma projelerini eşleştirecek “eşleştirme fonları” oluşturabilirler.” dedi.
Enstitü müdürü, gurbetçi paralarının değerlendirilmesine yönelik ulusal bir stratejiye ve yerel idarelerin daha inisiyatifli davranmasına duyulan ihtiyaca işaret etti.
Bitiki, “Kosova’nın ulusal bir stratejiye ihtiyacı var, ama hükümetin bugüne kadar bir şey yapmadığı düşünülecek olursa, yerel idarelerin inisiyatifi ele alma zamanı gelmiştir. Diaspora, Yeşil Alan Doğrudan Dış Yatırımı için de önemi bir kaynak olabilir. Bunun için de, Kosova’nın yatırım mevzuatını, hukuk düzenini ve [başta elektrik olmak üzere] altyapıyı iyileştirmesi gerekiyor.” dedi.
Kosova Merkez Bankası, 2011 yılının ilk üç ayındaki gurbetçi dövizlerinin 2010’un aynı dönemine kıyasla %4 civarında arttığını gösteriyor. Bankaya göre, yurtdışında yaşayan Kosovalılar her yıl Kosova’da yaşayan ailelerine 500 milyon avro gönderiyor.
Merkez Bankası ekonomistlerinden Sokol Havolli Koha gazetesine verdiği demeçte, bu yılın ilk üç ayında işçi dövizlerinin geçen yılın aynı dönemindeki 103 milyon avroya kıyasla 113 milyon avroya ulaştığını söyledi.
