Bulgaristan’da uzun zamandır beklenen yeni Okul Öncesi ve Okul Eğitimi Kanun tasarısı nihayet açıklandı. Eğitim Bakan Yardımcısı Milena Damyanova, tasarıyı ‘merkezden bağımsız, kendi kendini yönetim ve şeffaflık’ gibi sözcüklerle özetledi. Serbestlik ve kuralcılık arasında dengeyi sağladıklarını anlatan Damyanova, kanunun gelecek 10 yıl içerisindeki reel ihtiyaçları gidereceğini belirtti. Kanun’un kabul edilmesi durumunda, bazı maddelerinin 2012-2013 eğitim yılında yürürlüğe girmesi bekleniyor. Ancak, bazı kişilerce, yaklaşık 350 maddelik kanunun kısa zamanda onaylanmasının imkansız olduğunu savunuluyor. Küçük yerleşim yerlerindeki velilere kolaylık sağlamayı amaçlayan yeni yasa tasarısı, 2 yaşına giren tüm çocukların ana okuluna gidebilmelerine imkan sağlayacak. Ülkenin birçok yerinde kreşlerin bulunmadığını, fakat annelik döneminin 2 yıl olarak belirtildiğini aktaran Damyanova, bu süreden sonra çalışan annelerin çocuklarının bakımında zorlandığını, kreşlerin iki yaşına giren çocukları kabul etmesiyle bu soruna çözüm getirileceğini kaydetti. 2016/2017 eğitim yılından itibaren dört yaşına girmiş her çocuğa ana okulu mecburiyeti getiriliyor. 5 yaşındakilerin kreşe gitmeleri, sonbahardaki yeni eğitim öğretim yılından itibaren zorunlu olacak.
Devlet, özel okullar için 10 milyon leva harcayacak
Özel okullar da devlet okulları gibi, her bir öğrenci için sübvansiyon (destek) alacak. Maddi kaynak yardımı, belediyelerdeki her öğrencinin giderine göre belirlenecek. 2012 yılı için bir öğrencinin giderlerinin bin 195 leva ile bin 475 leva arasında değişmesine rağmen, özel okullara ait ayrı bir gider standardının belirlenmesi düşünülüyor. Bakanlık, devletten alınan sübvansiyon kadar özel okulların nihai öğrenci ücretlerini düşürmeleri gerektiğini savunuyor. Kanunda böyle bir metin geçmese de, Bakanlık, bunu Özel Okullar Derneği’nin verdiği söze dayandırıyor. Özel okulların finansmanının 2013 yılından itibaren başlaması gerekiyor, fakat devletin bunu 2014 yılından itibaren başlatacağı duyuruldu. Bakanlığın hesaplarına göre finansman için 10 milyon leva gerekecek. Ulusal İstatistik Enstitüsü’ne (NSİ) göre, özel eğitim kurumlarının genel okullar arasındaki oranı sadece yüzde 1. Bakanlık, maddi destek ile, özel okulların şu ana kadar olmadığı gibi bir kontrole de tabi tutulacağını vaat ediyor.
Projeye göre orta okul diploması 7. sınıftan sonra verilecek. Orta okul ise ikiye ayrılıp ilk safhası 1. ila 4. sınıfa kadar, ikinci safhası 5. ila 7. sınıflar arasını kapsayacak. Lise dönemi de aynı şekilde ikiye ayrılıp 8-10 ve 11-12 olacak şekilde belirlenecek. Harici not sistemi şimdiye kadar olduğu gibi 4., 7. ve 10. sınıfta gerçekleştirilecek. 2013 yılından itibaren hayata girecek olan sistemde 7 yaşını dolduranlar birinci sınıfa gidecek ve ilk okul günü 15 Eylül’de başlayacak.
Öğrencilere, 2 ila 6 arasındaki not sistemi ancak dördüncü sınıftan itibaren uygulanabilecek. O zamana kadar öğrenciler “yeterli”, “iyi” ve “pek iyi” olarak üç kategoride sınıflandırılacak. Uzmanlar sayıların, küçük öğrencileri strese soktuğunu söylüyor.
Dördüncü sınıfa kadar sınıf tekrarı yok
Birinci sınıftan dördüncü sınıfa kadar olan öğrenciler sınıf tekrarı yapmayacak. Beşinci sınıftan altıncıya geçenler için tek bir zayıfın olması ve diğer derslerin ortalamasının 4 olması durumunda sınıf geçilebilecek. Zayıf notu olan öğrenciler, daha sonra yaz kurslarına giderek geri kaldıkları dersleri telafi edebilecek. Bakan Yardımcısı, “Dördüncü sınıftan beşinci sınıfa geçiş zor olduğu için bu imkanı veriyoruz. Dördüncü sınıfa kadar çocukların tek bir öğretmeni oluyor, beşinci sınıfta ise birçok öğretmenle karşılaşıyorlar ve strese giriyorlar.” şeklinde konuştu.
Küçük yerleşim yerlerinde birinci sınıftan onuncu sınıfa kadar olan birleştirilmiş okullar olabilecek. Lise diplomaları Avrupa standartlarına göre verileceği için denkliğe tabi tutulması gerekmeyecek. Yurtdışında üniversite okumak isteyenler ise lise diplomalarını İngilizce, Almanca ve Fransızca olmak üzere üç dilde tercümeli olarak ücretsiz alabilecek.
Okutulan kitap sayısı sınırlaması da kaldırılıyor. Şu ana kadar öğretmenler her bir ders için üç kitap arasından seçim yapmak zorunda kalıyordu. Tam gün eğitim projesi genişletilerek mecburi olarak 7. sınıf öğrencilerine varıncaya kadar uygulanacak.
Mesleki liselerde, okulda aldıkları derslere karşılık kredi verilecek. Bunlar üniversitede aynı tip görülen derslere tekabül edecek. Bu da Eğitim Bakanlığı’ndaki uzmanların kredi sistemini devreye geçirmesiyle mümkün olacak.
Eğitim ve Gençlik Bakanı Sergey İgnatov, kendisi açısından kanunun oldukça iyi tasarlandığını, bununla okulların çok daha dinamik, esnek ve bağımsız olacağını söyledi. Şeffaflığı arttırıp, merkeze bağlılığı düşüreceklerini vurgulayan Bakan, ‘Ben eminim ki, bugün altın madalya alan Bulgar öğrenciler, kendilerini geliştirmek için çok daha fazla imkan bulacak.” dedi. Bakan İgnatov’a göre yeni reformun meyveleri ancak 2020’de toplanmaya başlanacak.
Öğretmenler, müdürlerin yetkisini tartışıyor
Kabul edilmesi beklenen yeni eğitim kanunu için öğretmenler ve sendikalar farklı görüşler aktarıyor. Eğitim ve Gençlik Bakanı Sergey İgnatov, projenin bu hale gelebilmesi için çok büyük çaba sarf edildiğini aktardı. Öğretmenler sendikası başkanı Yanka Takeva, müdürlere çok fazla yetki verildiğini belirterek projeye karşı çıktı. Müdürün, subjektif kararlarla bazı öğretmenlere daha fazla ödeme yapma imkanı tanınacağını vurgulayan Takeva, olumsuz imaj bırakan öğretmenleri de kovabileceğini kaydetti. Okul öncesi ve okul dönemi için danışmanlık kurulu oluşturulduğunu da kaydeden Bakan İgnatov, kurumun eğitimdeki problemlerin zamanında çözülmesine yardımcı olacağını savundu. Kanun tasarısının ilk önce Bakanlar Kurulu, daha sonra da parlamentodan onay alması bekleniyor.
Beynur Süleyman, Sofya
